Μιχάλης Ι. Μάντακας
Κτηνίατρος
ΟΥΡΟΛΙΘΙΑΣΗ
Ουρολιθίαση ονομάζεται ο σχηματισμός λίθων μέσα στο ουροποιητικό σύστημα. Οι λίθοι αυτοί δύνανται να έχουν διάφορο μέγεθος, ξεκινώντας από κόκκο άμμου και φθάνοντας μέχρι και σε διάμετρο μερικών εκατοστών. Η σοβαρότητα της ουρολιθίασης εξαρτάται βασικά από την διάμετρο των λίθων. Λίθοι πολύ μικρής διαμέτρου συνήθως παρασύρονται από τα ούρα και αποβάλλονται χωρίς να προκαλούν ιδιαίτερα έντονα συμπτώματα. Λίθοι όμως μεγαλύτερης διαμέτρου, προκαλούν τραυματισμό των ουροφόρων οδών και πολύ συχνά έμφραξη τους με εντονότατα συμπτώματα και σημαντικό κίνδυνο για την ζωή του ζώου.
Οι ουρόλιθοι σχηματίζονται μετά από καθίζηση, συγκέντρωση και συγκόλληση διαφόρων ουσιών, κυρίως οργανικών ή ανόργανων αλάτων που κάτω από φυσιολογικές συνθήκες είναι διαλυμένα μέσα στα ούρα. Τα κυριότερα από αυτά τα άλατα είναι τα ανθρακικά, τα ουρικά και τα φωσφορικά και σε σπανιότερες καταστάσεις τα οξαλικά και τα πυριτικά
Το ούρο αποτελεί πυκνό και ασταθές διάλυμα ουσιών, πολλές από τις οποίες βρίσκονται μέσα σε αυτό σε μεγαλύτερη πυκνότητα από αυτήν που επιτρέπει η διαλυτότητά τους. Η διαλυτότητα των ουσιών αυτών εξαρτάται από την πυκνότητά τους, το ρΗ (ενεργή οξύτητα) του ούρου και την παρουσία μέσα σε αυτό διαφόρων ειδικών ρυθμιστικών ουσιών.
Η πυκνότητα των αλάτων εξαρτάται από την περιεκτικότητα της τροφής και του νερού σε άλατα, από τον επαρκή εφοδιασμό του οργανισμού σε νερό και από διάφορες παθολογικές καταστάσεις του οργανισμού.
Έτσι βλέπουμε ότι τα κρούσματα ουρολιθιάσεως είναι συχνότερα σε ζώα που ζουν σε περιοχές που έχουν σκληρό νερό πλούσιο σε άλατα, και σε ζώα που τρέφονται με χαμηλής ποιότητος «φθηνές» ξηρές τροφές.
Ιδιαίτερα κάτω από θερμές και ξηρές κλιματολογικές συνθήκες (καλοκαίρι), που συνεπάγονται μεγαλύτερη απώλεια υγρών από τον οργανισμό, η πιθανότητα συμπύκνωσης των αλάτων στα ούρα αυξάνεται σημαντικά.
Επίσης διάφορες παθολογικές καταστάσεις, όπως ο υπερπαραθυρεοειδισμός, η υπερβιταμίνωση D, η αβιταμίνωση Α, η ηπατική ανεπάρκεια και η υπερπαραγωγή ή υπερκατανάλωση οιστρογόνων, ευνοούν τον σχηματισμό ουρολίθων.
Η σοβαρότητα της ουρολιθιάσεως εξαρτάται από την μορφή των ουρολίθων, τον αριθμό τους, το μέγεθός τους και το σημείο σχηματισμού τους.
Ουρόλιθοι στρογγυλοί με λεία επιφάνεια, παρασύρονται και απομακρύνονται με τα ούρα ευκολότερα από λίθους μη στρογγυλούς, με ανώμαλη επιφάνεια που τραυματίζουν εύκολα τις ουροφόρους οδούς και συγκρατούνται σε αυτές.
Οι μεγάλοι σε μέγεθος ουρόλιθοι παραμένουν στα νεφρά ή την ουροδόχο κύστη και προκαλούν τοπικό ερεθισμό, φλεγμονή και λειτουργικές ανωμαλίες, ενώ οι μικρότεροι σε μέγεθος παρασύρονται από τα ούρα και ολισθαίνουν στις ουροφόρους οδούς (ουρητήρες-ουρήθρα) τραυματίζοντάς τις και σε πολλές περιπτώσεις εμφράσσοντάς τις με δυσάρεστα αποτελέσματα.
Σε ότι αφορά το σημείο σχηματισμού και καθηλώσεως των ουρολίθων, αυτό μπορεί να είναι τα νεφρά, οι ουρητήρες, η ουροδόχος κύστη και η ουρήθρα. Οι λίθοι που εντοπίζονται στα νεφρά, προκαλούν ερεθισμό και φλεγμονή των νεφρών, που μπορεί να οδηγήσει σε νεφρίτιδα.
Οι λίθοι που κατέρχονται στους ουρητήρες, προκαλούν έντονο σπασμό που εκδηλώνεται με ισχυρό κολικό. Σε περίπτωση που εμφράξουν τους ουρητήρες προκαλούν υδρονέφρωση του αντίστοιχου νεφρού που οδηγεί σε καταστροφή του νεφρού.
Οι λίθοι που εντοπίζονται στην ουροδόχο κύστη προκαλούν ερεθισμό της κύστης και κυστίτιδα ενώ οι λίθοι που κατέρχονται την ουρήθρα προκαλούν έντονο πόνο και τραυματισμό της ουρήθρας συνοδευόμενο από αιμορραγία. Σε περίπτωση έμφραξης της ουρήθρας, ιδίως στα αρσενικά, είναι δυνατόν να προκληθεί ρήξη της κύστεως και θάνατος.
Συμπτώματα
Είναι λογικό ότι τα συμπτώματα της ουρολιθιάσεως εξαρτώνται από το σημείο στο οποίο βρίσκονται οι ουρόλιθοι, την μορφή τους και το μέγεθός τους.
Στην περίπτωση που οι ουρόλιθοι εντοπίζονται στα νεφρά, παρουσιάζεται δυσκολία στην μετακίνηση του ζώου και κύρτωση και ευαισθησία της ράχης, λόγω κολικού.
Στην περίπτωση που οι ουρόλιθοι εντοπίζονται στους ουρητήρες, παρουσιάζεται παροξυστικός κολικός και αίμα στα ούρα.
Στην ουρολιθίαση της ουροδόχου κύστεως, συνήθως δεν συνυπάρχει κολικός, ενώ τα ούρα έχουν σκουρόχρωμη εμφάνιση λόγω του αίματος που περιέχεται σε αυτά. Στις περισσότερες περιπτώσεις συνυπάρχει και συχνοουρία.
Η ουρολιθίαση της ουρήθρας αποτελεί την συχνότερη περίπτωση, ιδιαίτερα στα αρσενικά. Το ζώο παρουσιάζει στην αρχή κολικούς που συνδυάζονται με ανωμαλίες κατά την ούρηση. Αν η έμφραξη της ουρήθρας δεν είναι πλήρης, τότε τα ούρα εξέρχονται σε μικρές ποσότητες και είναι αιμορραγικά. Αν η έμφραξη είναι πλήρης και δεν ληφθούν άμεσα μέτρα απομάκρυνσης του λίθου, τότε η συνέπεια είναι η ρήξη της ουρήθρας ή της ουροδόχου κύστεως και ο θάνατος του ζώου.
Θεραπεία – Πρόληψη.
Η διάγνωση και η θεραπεία των ουρολιθιάσεων αποτελεί αποκλειστικά αντικείμενο του θεράποντος κτηνιάτρου. Συνήθως η χορήγηση καταλλήλων φαρμάκων και η ρύθμιση της διατροφής, είναι αρκετά για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις οι λίθοι αφαιρούνται με την κατάλληλη χειρουργική επέμβαση.
Η πρόληψη της ουρολιθιάσεως στηρίζεται κατά βάσιν στην σωστή διατροφή του ζώου ώστε να μειώνεται τουλάχιστον η πιθανότητα εμφάνισης του προβλήματος από μη παθολογικά αίτια. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να αποφεύγεται η χορήγηση σκληρού νερού γεμάτου με άλατα, και τροφών αμφίβολης προέλευσης και σύνθεσης, όπως είναι τα υπολείμματα μαγειρείων και οι χαμηλής ποιότητος ξηρές τροφές.
